nguồn gốc của hoa mai
nguồn gốc của hoa mai là trong khoảng Trung Quốc, loài cây này xuất hiện cách đây khoảng hơn 3000 năm về trước. Theo ghi chép của Phí Cung Ấn đời Minh ở sách “Trân hương bảo ngự” đề cập rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai. Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi”. Dịch ra có tức là "Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong lạnh giá. Trụ vương thường đội tuyết cùng ngắm." Nhờ vẻ đẹp của hoa mai, từ thời xa xưa, người Trung Quốc vốn yêu thích hoa mai, hoa mai cùng với Tùng, Cúc không những được xem là đội ngũ “Tuế hàn tam hữu” mà còn được được trân trọng là quốc hoa của mình.
Thuở Việc ban đầu, hoa mai được đặt với những cái tên nghe khá hoa mỹ và dựa trên đặc trưng của hoa như “Yên chi mai” chỉ loài hoa mai có màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” là loại hoa mai 6 cánh tròn giống như hoa thủy tiên, “Lục ngạc mai” tức loài mai có đài hoa màu xanh đậm,… Theo tư liệu cũ biên chép lại, hoa mai của Trung Quốc được phân thành 4 loại chính, đấy là: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai Việc trước tiên vốn là cây hoang dại. Cây thích ứng tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, khả năng sinh trưởng và phát triển tốt. Người ta cảm thấy giả dụ cây mai được coi sóc cẩn trọng thì hoa nở sẽ rất đẹp và cây có tuổi thọ cao. Chính nhờ đặc điểm rụng lá vào cuối mùa đông, nở hoa khi đầu mùa xuân nên vườn mai vàng đẹp thường được trồng làm cây cảnh chơi Tết Nguyên Đán ở châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng.
Ý nghĩa hoa mai trong cuộc sống
Cây mai trong khoảng xưa đến nay được xem là một loại cây quý, bởi cây có được sự phú quý và tốt lành. Điều này có thể được nhận ra qua sức sống kiên cường, quật cường của cây. Cây mai trước khi trổ bông vàng tinh quái của mùa xuân đã phải trải qua mùa đông khắc nghiệt, hứng chịu những cơn gió lạnh để có thể đơm hoa. Vậy nên mà cây được xem như một động lực động viên ý chí cho mọi người phấn đấu làm việc, trải qua những thăng trầm để đạt được thành tựu tốt đẹp, tỏa sáng giống như những bông hoa mai vàng oắt kia. Với những ý nghĩa tốt đẹp đấy mà hình ảnh cây mai được chọn là một trong bốn loại cây tứ quý, thường xuất hiện trong các bức tranh tứ quý “Tùng Cúc Trúc Mai”, hay những bức tranh có tựa đề “Hoa khai phú quý”.
Ý nghĩa hoa mai ngày Tết
không phải bỗng dưng hoa mai trở thành biểu trưng ngày Tết của người Việt. Những người trồng mai, coi sóc cây mai sẽ thấy được sự ươm mầm, cắm rễ sâu trong đất, không tắt thở phục bởi mưa giông bão tố cho đến thời tiết có nghiệt ngã đến mấy vẫn dai sức theo năm tháng và ngập tràn nhựa sống. nhiều gia đình lúc chọn mai chưng Tết cho rằng, hoa mai nhộn nhịp vào ngày mùng 1 Tết thì gia đình sẽ an nên làm ra, tài lộc như nước. Do đó, hình ảnh mai vàng nở đầu năm giống như một điều kỳ diệu, lan tỏa sự giàu sang phú quý cho cả khách tới thăm nhà. Dân gian còn cho rằng nếu hoa mai nở càng phổ quát cánh thì tài lộc sẽ càng phổ biến. Đặc thù giả dụ cây mai nhà nào nở toàn hoa mai 7 cánh thì nhà ấy sẽ “đại cát đại lợi”. Chắc hẳn Do vậy, mặc dầu tất tưởi với mọi thứ nhưng không ai có thể quên chuẩn bị chậu mai hay một nhành mai để dâng lên ông cha và trang trí trong ngày Tết. Việc trưng bày cây hoa mai bến tre trở thành một ý nghĩa về mặt ý thức to to cho mỗi gia đình vào dịp Tết. tục truyền, trước lúc Mãn Giác Thiền sư viên tịch đã viết: "Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết Đêm qua sân trước một nhành mai." Chỉ sau một đêm, trước thềm khi không hàng loạt những nhành mai tấp nập một cách thần tình. Chắc hẳn Do vậy nên gia đình nào cũng cố gắng trang hoàng một số hoa mai nở rộ trong nhà với ý muốn thao tác sang năm mới có nhiều niềm vui, hạnh phúc. Không chỉ thế sắc mai vàng biểu tượng cho sự sung túc, sang giàu phú quý. Mai vàng nở đầu năm như đem đến sự phồn vinh, hạnh phúc cả một năm.
Đặc điểm của cây mai vàng
hình dạng và bộ rễ: Cây mai có dáng vẻ thanh cao, thuộc loại cây đa niên, tức có thể sống và lớn mạnh tốt đến hơn một trăm năm. Cây mai vàng là cây thân gỗ, nên thân vững chắc, cành tương đối giòn nhưng vẫn có thể uốn để tạo dáng cây. Thân cây xù xì và phổ quát cành rộng rãi nhánh. Tán cây có lá thưa, ví như để vững mạnh tự do thì cây mọc từ hạt có thể cao tối đa đến 20 - 30m. Gốc cây hơi lớn, và bộ rễ cây mai vàng lồi lõm có độ đâm sâu tới hai - 3m.
Lá mai: Lá mai là lá đơn, mọc xen kẽ so le, có phiến lá hình dáng trứng thon dài. Lá có màu xanh biếc nhưng mặt dưới của lá màu tương đối ánh vàng
Hoa mai: Hoa mai là loại hoa lưỡng tính. Hoa mọc ra từ các nách lá và tạo thành từng chùm. Đầu tiên hoa mọc ra hoa cái, sau đó hoa cái sẽ nở bung ra xuất hiện những chùm nụ xanh non. Trong khoảng một tuần, nụ hoa sẽ nở thành những cánh hoa mai vàng tươi rỡ ràng. Tạo thành hoa mai thường có 5 cánh nhỏ và mỏng mảnh nhưng cũng có bông đặc trưng lên tới 9 – 10 cánh. Hoa mai thường nở trong 3 ngày sẽ tàn
thời gian hoa nở: Tuy hoa mai thường nở vào mùa xuân nhưng do thời tiết thay đổi nên việc ra hoa cũng bất thường, dẫn đến hiện tượng cây mai nở sớm hoặc hoa mai nở trái mùa. Chẳng hề đa số hoa đều có thể đậu quả. Giả dụ hoa nào đậu thì sau lúc tàn, bầu noãn của hoa sẽ phình lớn lên. Thời gian sau sẽ kết hạt.
Các loại hoa mai
Theo Thống kê, trên toàn cầu hiện nay có khoảng hơn 24 loại và có khoảng 19 loại mai vàng Việt Nam. Trong đó, 6 loại mai rộng rãi nhất trên thế giới đó là Mai Cao Miên (Mai vàng Campuchia), Mai vàng Indonesia, Mai vàng Myanmar, Mai vàng Nam Phi, Mai vàng châu Phi và Mai vàng Madagascar. Có thể nói tới một số loại mai đa dạng nhất hiện nay:
Mai Tứ Quý: Cây mai Tứ Quý còn được gọi là cây mai đỏ và có tên khoa học là Ochna Atropurpurea. Đây là loài hoa kiểng không những mở vào màu xuân mà có thể nở quanh năm. Đặc trưng hơn phổ biến loài khác, cây mai này nở hoa hai lần, lần đầu màu vàng, lần tiếp màu đỏ. Lúc đầu nở, hoa mai có 5 cánh vàng tươi sẽ rụng hết khi tàn, còn 5 đài hoa chuyển sang đỏ sẫm và úp vào như búp ôm ấp lấy nhụy hoa
Hạnh Mai: Cây hạnh mai có tên khoa học là Prunes Mume, tên gọi khác là cây mai mơ. Nó có chiều cao tránh được hơn rộng rãi loài khác, chỉ khoảng 6 - 9m. Lá cây mai mơ bản rộng hình bầu dục, nhọn ở đầu và có răng cưa nhẹ. Hoa mai 5 cánh thường có hai sắc màu nổi bật là trắng và hồng. Quả lúc non thì màu xanh, khi chín sẽ có màu vàng và có vị chua chua ngọt ngọt
Bạch Mai: Hoa bạch mai có chiều cao tối đa khoảng 15m, được trồng cốt yếu ở Bến Tre, vùng núi Bà Đen - Tây Ninh, Hà Tiên. Hoa có màu trắng trong sáng, gồm 6 - 8 cánh dày, hơi tròn, nhụy vàng và khá giống như hoa sứ. Một nhược điểm của oài mai trắng này khá khó trồng và chăm sóc
Hồng Mai: Tên công nghệ của cây Hồng mai là Jatropha pandurifolia thuộc cây thân gỗ, chiều cao chỉ khoảng 1 - 4cm. Lá cây màu xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Huê hồng mai 5 cánh, màu hồng xinh và nhị hoa vàng tươi. Hoa mọc thành cụm ở các đầu nhánh và nở tản mạn quanh co năm chứ không những vào mùa xuân. Quả của hồng mai lúc chín thì có màu nâu đen
Hoàng Mai: Đây là loại cây mai vàng còn có tên khác là Lạp mai. Những bông hoa năm 5 cánh nhỏ nhắn, có màu vàng tươi rực rỡ. Cây có tên Lạp mai vì loại cây mai này mỗi năm chỉ nở một lần vào cuối tháng chạp âm lịch
Nhất Chi Mai: Cây nhất chi mai có gốc to xù xì, thân gỗ đen bóng. Lá nhỏ, có màu xanh non, phần đầu nhọn nhìn giống hình mũi mác. Hoa nhất chi mai nhỏ hơn so với các loại khác gồm rộng rãi cánh mỏng, Đầu tiên có màu trắng, tới gần khi hoa tàn thì chuyển dần sang màu đỏ. Hoa có thể mọc bông đơn hoặc thành chùm
Ngoài những loại mai nhiều nhất ở trên, Việt Nam còn có phổ biến loại mai khác. Chả hạn như cây mai song mai, cây mai chiếu thủy, cây mai hoa đăng, cây mai dương, cây mai chỉ thiên (cây mai vạn phúc, cây mai tiểu thư), cây thanh mai, cây mai hoàng yến, cây hoa mai đá, cây tùng tuyết mai, cây mai nhật, cây mai thái, cây cẩm tú mai, cây mai rừng (mai núi), cây bạch tuyết mai,…